کشف استدلالی ترتیب نزول سوره فتح با روش روایی- اجتهادی

قرآن‌پژوهان و مفسران برای کشف ترتیب نزول سوره‌های قرآن، دو روش دارند: یکی روش اجتهادی محض که بدون توجه به روایات ترتیب نزول و براساس ویژگی های ظاهری یا محتوایی سوره‌ها ترتیب نزول آن‌ها را مشخص می کنند؛ دوم روش روایی محض که روش رایج متقدمان بوده است. در این روش برای شناسایی ترتیب نزول سوره‌های قرآن، به نقل روایات ترتیب نزول بسنده می‌کردند. در این نوشتار برای نخستین بار روش جدیدی را به نام روش روایی- اجتهادی معرفی، با آن ترتیب نزول سورۀ فتح را شناسایی و با شواهد متعدد، جایگاه نزولی این سوره را اثبات می‌کنیم. روایات ترتیب نزول، چهار دیدگاه دربارۀ جایگاه نزولی سوره فتح آورده و آن را سورۀ نازل‌شده پس از سوره‌های ممتحنه، تغابن، صف و نور گزارش کرده‌اند. اگرچه اکثر روایات ترتیب نزول، این سوره را در ردیف آخرین سوره‌های نازل‌شده، سورۀ 112 یا 113، گزارش کرده‌اند، در این نوشتار با شواهد متعدد به‌روش روایی- اجتهادی ثابت کرده‌ایم این سوره پس از سورۀ نور نازل شده است و در رتبۀ 93 جدول ترتیب نزول قرار دارد.